Orokorra
Munitibar: Memoria gara
Gaurko eitaldian, Memoria osoa aldarrikatu dugu, Munitibarko udalarekin batera. 1937-04-26 goizean Arbatzegi eta Gerrikaitzen aurka faxistek burututako aire erasoaren 85.urteurrenean. 25 hildako eta beste horrenbeste zauritu izendatu ahal izan ditugu gaur gaurkoz. Ekitaldi honekin haien oroimenean zor diegun justizia aldarrikatu dugu erreparazioaren bidean lore eskaintza eta aitortza eginez. Haietako zenbait herritarrak ziren, beste batzuk errefuxiatuak, erretiradan zihosxen gudari eta milizianoak besteak. Zenbait hildako, ortuetan hobiratu zituzten hobi komunetan; Memoria Lekuak izango dira pertsona haien duintasunari abegikor.
Hildako batzuk, hobi komunetak lurperatu zituzten:
1.go HOBIA- gaur egungo haurren jolasgunean:
Emilia Larrinaga Guenetxea (Mallabia)
Jose Mari Ostolaza Sarasua (Mallabi)
Julene Ostolaza Larrinaga (Ermua)
Ezezaguna 1.
Ezezaguna 2.
Ezezaguna 3.
Ezezaguna 4.
2.HOBIA- Zubialde baserriko ortuan:
Matea Bilbao Jaio, Zubialdea (Munitibar)
Pedro Intxausti Aboitiz, Errota (Munitibar)
Maria Intxausti Kareaga (Barakaldokoa)
Angela Otaduy Gallastegi (Munitibar)
Miliziano ezezaguna
Baliteke beste pertsona bat (milizianoa) lurperatuta izana
3.HOBIA- Bengolan, miliziano ezezaguna hobiratu zuten hegazkin bonbak utzitako zuloan.
Azkenik, Justa Mendibe Arteach, Motaun (Munitibar) eta Isabel Elorza Etxaniz (Eibar) Munitibarko hilerrian hobiratu zituzten.
Errigoitiko talaiatik, Gernikako bonbardaketa basatiaren lekukotza.
1922.urteko urtarrilean jaioa, ehun urte bete berri ditu Errigoitiko Margarita Barainkak. Ispasterkoa zen Fermin bere aita, eta Errigoitiko Madalenbeko baserriko Luzia Etxebarriakin ezkondu eta bertan bizi izan ziren, Margari izan zen familia honen lehen ondorengoa.
Errigoitiko udaletxearen etxabean zegoen nesken eskolan gerra aurretik ikasi bazuen, beti gazteleraz aritu behar zen irakasle euskaldunik izan ez zuelako. Sarri joaten zen Gernikara, astelehen gehienetan bai behintzat. Baita aldiro Bilbora ere, ama Bilboko jatetxe baten sukaldari aritua zenez, trenak eskaintzen zieten aukeraz baliatuz txangoak egiten zituzten Bizkaiko hiriburura.
15 urte zituen Margarik Gernika suntsitu zutenean. 1937ko apirilaren 26an Gernikako aire erasoa izan aurretik Margarik ez zuen gerraren gordintasunik nozitu. Baina astelehen horretako goizean, matxino faxisten alde borrokatu zuten hegazkin alemaniarrek Gerrikaitz eta Arbazegi (Munitibar, gaur egun) erasotu eta suntsitu zuten goiz horretan, etxetik ikusi zituen hegazkinak Oiz aldetik etorriaz Errigoiti parera arte heltzen zirela, itzulia hartzera.
Ikusitakoarekin bere ama mesfidati zen, Gernika bonbardatuko zutelakoan ziren, beldur ziren. Gernikako azokara bera bakarrik jaistea erabaki zuen amak, han, parean suertatu zitzaion arratsaldeko laurak inguruan hasi zen erasoa. Hiru orduz estolda estu batean babestuta, gauez lortu zuen amak etxera itzultzea.
Tartean etxekoak estu eta larri, eta larriago hurrengo egunetan frentea eta borrokak Errigoitira iritsi zirenean, etxetik alde beharrean, izkutatuta, tirokatuta, etxaldea trintxeraz josia, …
Margariren bere nahia izan da gerrateko pasarteak kontatzea, berea izan da testigantza eskaintzeko iniziatiba. Ikusitakoa, entzundakoa eta bizitakoa kontatu digu, bere memoria irekiaz Margarik bere lekukotza eskaini digu.
Memoriak ez gaituelako iraganean ainguratzen, oroitze kolektiboak etorkizun hobeago batera bideratzen gaituelako, eredugarria zara. Eskerrik asko Margari.
Jose Mari Agirre Salaberria
Gaur aurkeztu dugu «Egixarretik Mauthausenera» Jose Mari Agirre Salaberria (1919-03-25, Etxebarria- 2009-09-06, Palma) Egixarren jaio eta Irunen hazitako herritarraren inguruko ekimen sorta. 1936ko gerraren ondorioz erbesteratu eta ondoren miliziano jardun zuen; gerora, zorigaiztoko 4 urte pasarazi zizkioten, Nazien kontrolpeko kontzentrazio esparruan, Mauthausenen. 1945ean askatasuna eskuratu ostean, bizitza berrantolatu eta azken urteetan Palman (Balear uharteak) bizi izan zen non bere errelatua, memoria hurrengo belaunaldiei transmititzen jardun zuen, besteak beste eskoletan. Naziek ezarritako sistema txikitzaileak ezin izan zuen Jose Mariren duintasuna deuseztazu. Etxebarrin merezitako omenaldia eskaini nahi diogu haren oroimenaren erreparazioan lagundu asmoz.
//embedr.flickr.com/assets/client-code.js
Ziortza-Bolibarren erakusketa
Ziortza-Bolibarren egon gara; Zelaietaburu eta 1936ko gerraren testuinguruko argazki ezberdinekin osatutako erakusketari amaiera ematen. Uztailean irekiera eman genion Simon Bolivar museoan eta gaur arte bistari ezberdinak hartu ditu: herritarrak, erromesak… Memoriak bizirik dirau, horren erakusle gaur bisitaldian jasotako sorpresa polita: Antonio Perez Gollo (Jaen, 1912- 2003) miliziano andaluziarraren gerra garaiko argazkiak haren iloba Minerva Sierra markinarraren eskutik. Eskerrik asko horrelako keinuak zein erakusketa antolatzeko aukera eman diguzien guztioi, bereziki Ziortza-Bolibarko udalari, Simon Bolivar museoari eta erakusketara gerturatutako guztiei
Memoria lekuak: Isiltasunak dioena
Izenak izana dakarrela esan ohi da. 1936an izandako gerrak, hainbat herritarrei izena eta izana deuseztatu zien, heriotzera eramanez. Gehienetan, gerra frontean hil ziren haietaz mintzatu da memorioa historikoa. Frontera eraman edo joan ziren haietan. Hala ere, jakin badakigu, 1936ko gerra hark, frontean hil zituenez gain, herritar gehiago hil zirela, edo eta gerra zein ondorengo frankismoak, eragin, errepresio eta giza eskubide urraketa gehiago eragin zituela.
Memoria historiko kolektibo eta oso bat osatu nahian, Etxebarrin, gerrak hil zituen herritarrak gogora ekarri, omendu eta haiei gertatutakoa transmititu nahi dugu “memoria lekuak” ekimen honekin. Urteetako isiltasunari, izen abizenak eta lekuak jartzeko beharra mahai gaineratu nahi dugu, ez al du ba isiltasunak zerbait esan nahi? Zer dio isiltzen denak Isiltzen denean? Gure hitzak Esan berriz esan Ez daitezela ahaztu Ez daitezela gal… eta bide horretatik, herri inguruan, gure eguneroko bidean, gerrak hil zituen zenbait herritarren memoria lekuak sortu nahi ditugu. Herri gunean kokatuko ditugun izenez gain, hildako herritarren zerrenda aurkeztu nahi dugu; haiek ere beraien memoria lekua izan dezaten. Honekin batera, aipatu nahi dugu, unean unean burutzen ari garen ikerketek aurrerago izen gehiago ekar ditzaketela, eta zerrenda hau beraz, irekia geratzen dela.
Huts dezagun Erorien Harana
Gaur Erorien Haranean, deshobiraketak burutzeko eskaria egin duten familien nahiari bide emanez lehen urratsak abiatu dituzte. Jose Arrieta Lejardi eta Alesander Aretxabaleta Goikoetxea markinarren senideei jakinarazi die Espainiako Gobernuko Memoria Demokratirako idazkaritzak, bi gorpuak dauden hobietara iritsi eta deshobiraketa hasi aurreko lanak (egitura arkitektonikoak indartu eta segurtasunez lan egin ahal izateko lanak) aurrera eramaten hasi direla. Bi herritar hauenaz gain beste hainbat hobietara iristeko lanen abiapuntua da gaurkoa. Deshobiraketa beraz, abian da eta lehen urrats hauek, ondoren egin beharrekoaren aurrekari garrantzitsuak dira.
Senideek jaso duten mezuak, erreparazio ahalegin sendoa jasotzen du hitzez: » (…) Pero la decisión política es firme y se agotarán todos los medios técnicos en la búsqueda de su familiar (…)» adierazten duenaren arabera, beraz, ahalegin guztiak egiteko erabakia hartua dago eta uneoro, emandako urratsak jakinaraziko zaizkie familiei.
Gaurko eguna garrantzitsua eta pozgarria bezain hunkigarria da. Besarkada bat senideei, erorien haranetik deshobiratzeko nahia duten guztiei zein bidean daudenei. Ondoan izango gaituzue. Egiak ekarriko du erreparazioa eta justizia; memoria oso eta kolektiboa eraikiz.
Hona hemen, senideek jaso duten mezua:
Estimada___
Mediante el presente escrito quiero informarle de que hoy lunes 20 de septiembre comenzarán los trabajos previos para intentar la exhumación de su familiar ____________ inhumado en el Valle de los Caídos, tal y como usted solicitó a través de Patrimonio Nacional.
Sabemos que ha sido un proceso largo, pero era necesario tener las garantías técnicas y jurídicas para un operativo forense que quizá sea el más complejo que se ha acometido en nuestro país.
También es importante que todos seamos conscientes de las dificultades técnicas con las que vamos a encontrarnos, más de 60 años después de los traslados, y que entrar en las criptas no garantiza necesariamente que se encuentren a las personas que se buscan. Pero la decisión política es firme y se agotarán todos los medios técnicos en la búsqueda de su familiar.
Hace unos días tuvo lugar la primera reunión de la Comisión de trabajo para el asesoramiento forense sobre las actuaciones previstas para la exhumación y la identificación de los restos de personas en las criptas del Valle de los Caídos, que he nombrado recientemente para que se ocupe de la coordinación de los trabajos técnicos que se van a llevar a cabo.
La entrada en las criptas tendrá varias fases:
En primer lugar, se habilitarán los accesos a los columbarios, asegurando las estructuras arquitectónicas que así lo requieran.
Acto seguido, tendrá lugar la intervención forense propiamente dicha, que consistirá en la búsqueda y localización de los cuerpos, hasta donde sea posible, y a los correspondientes análisis genéticos que puedan dar lugar a las identificaciones. Podemos garantizar que los forenses que se harán cargo de esta tarea se encuentran preparados y tienen una gran experiencia contrastada en este tipo de investigaciones. La intervención forense se va a desarrollar mediante protocolos reconocidos internacionalmente y los laboratorios de referencia se encuentran acreditados en este ámbito.
Finalmente, tendrá lugar una fase de acondicionamiento de los columbarios, mejorando las instalaciones y las condiciones de conservación de los restos allí enterrados.
A lo largo del proceso mantendremos una comunicación constante con todos los familiares que han solicitado las exhumaciones, para que estén informados de los avances del proyecto
Atentamente, con un saludo cordial
Secretario de Estado de Memoria Democrática
Aniceto Agirrebeitia Lazpitari agurra
Aniceto Agirrebeitia Lazpita, berriztarraren hobiraketan izan gara gaur. Alderdi Komunistaren ardurapean zegoen Salsamendiko milizianoa, 1937ko maiatzean hil zen Bizkargiko borrokaldietan.Duintasunarioaren kolunbarioan ehortzi dute, bertan diren beste hainbat gudari eta milizianorekin batera; tartean, Ahaztuen Oroimena 1936 elkarteak parte hartutako Ziardamendi (Elgoibar,2012) eta Zelaietaburu (Etxebarria, 2015) muinoetam deshobiratutako zenbaitekin. Aniceto Agirrebeitia Lazpitari, merezitako omenaldia egin diogu, mendian hil zen gazte hari inoiz galdu ez zuen duintasuna goraipatuz eta balore demokratikoak defendatzera joan zen hura, faxismoari aurre eginez hil zen; familiarekin izan gara merezitako agurrean lagun.
- 1
- 2
- …
- 22
- Siguiente →
Ahaztuen Oroimena 1936 