Bitxori Muniozguren Larrañaga
Bitxori Muniozguren Larrañaga (Etxebarria, Elordi 1917 – Iruzubieta, Barrena 2012).
Frente bien tartean geratu zen baserria baina faxistek etxea erabiltzeaz gain, beraientzat lanak eginarazteaz gain egunero esnea emateko obligazioa jarri zieten.
Bere neba bi, frentera eraman zituzten nafar erreketeek eta biak hil egin ziren (Pedro eta Juan) eta hirugarren bat, Ramon, asistente gisa hartu zuen Kortazar Kapitainak. Bitxorik, orduko alkate Marcelino Bereziartuak egindako gestioei esker, Irunera joan ahal izan zuen Markinako Veganekoen taxian bere nebaren gorpuaren bila. Oraindik ere hotzikarak bizi ditu momentu hura gogoratzean: lokatzez betetako gorpuak, gogortuta eta gela bat hildakoz beteta. Banan banan, hildako bakoitza errekonozitu behar izan zuen bere neba ezagutu arte; momentu horretan mareatu egin zen eta Irunetik ia Debara arte ez da gogoratzen ezertaz.
Frentea egonkortuta egon zen hilabeteetan, etxeko lanetan jardun zuten, eta baita bere ahizparen umeak zaintzen. Izan ere, bere ahizpa hirugarren umea izan eta berehala hil egin zen (1931). Umezurtz geratu ziren eta Bitxorik hartu zuen hauen ardura; horrela, etxe aurrean zebilela zauritu zen Pedro Txurruka Muniozguren. Erreketeak Urkaregi inguruetan posizioak hartuta, 1936 urrian bala galdu batek ipur masailean jo eta zauritu zen Pedro, Elordiko etxe aurrean.
Amulategira eraman zuten Bitxori Elordikok bere neba Ramonen laguntzaz. Han hartatu zuten (Frankisten puesto de socorro zen Amulategi) eta lehen behaketa egin ondoren, Azkoitiko ospitalera eraman zuten. Bitxori izeba egon zen han berarekin eta hiru hilabete egin zituzten, soldadu zauritu artean, erreketeen erretaguardiako ospitaletako batean; sendatu ondoren bueltatu ziren Elordira. Bertan zegoela, Mandiolako etxean zegolea zauritu eta odolustu zen Molina komandatea ikusi zuen Azkoitiko ospitalean.
Ahaztuen Oroimena 1936 