Don Jose, «Peña» fusilatu zuten
Jose Ignacio Peñagaricano Solozabal
Jose Ignacio Peñagaricano Solozabal, (1872, Etxebarria- 1936, Oiartzun) Etxebarriko Peñaneko baserrietan jaio zen.Abade izan zen Etxebarrin errpublika eta Gerra garaian.
Izaera definituko pertsona omen zen. Gauzak zuzen eta egoki egitea gustoko zuen. Baina bere izaera
horren barruan zioan berezitasunik markatuena, euskaltzalea izatea azpimarratu daiteke.
Garai haietan ematen ziren eztabaiden ingurutik, Don Jose Peña, euskara egokia, garbia eta ondo erabiliaren zalea eta defendatzailea zen. Umeei kalean berbak zuzentzen zizkien, euskara goraipatzen zuen eta euskara erabiltzen zuen. Euskararen defendatzaile sutsua zen.
Jasotako testigantzek ez dute agertzen Don Jose Peña politiki errepublikazalea zenik baina herritarrek nortasun gogorreko eta zorrotzekoa zela aipatzen dute baina ez politikoki hain finkatua edo ideologia zehatz baten defendatzailea zenik. Uste dugu, abertzalea eta euskaltzalea zela.
Halabaina, Arnorixa inguruetatik pasatu zen Elgoibarrera, eta han, bertako elizan hartu eta Oiartzunen afusilatu zuten faxistek, 1936ko Urriaren 27an.
64 urterekin fusilatu zuten 1936ko Urriak 27an Oiartzungo hilerrian Ondarretako kartzelan egon ostean.
Ahaztuen Oroimena 1936 