Exhumazioa
Baltzola Goikoren egia
1936ko urriaren bukaeran gertatu zen. Gerratik ihesi, Eibartik etorritako herritarrak, babes hartu zuten Etxebarriko Baltzola Goiko baserriko sendian.
Ordurako, Gipuzkoatik ihesean, gurdi bete objektu, ikustera ohitzen hasiak ziren Mendi Ondo inguruko baserrietan bizi zirenak. Probintzien mugak banatzen zituen etxeetatik behera, Bizkaiko erretaguardiara zetorren herritar lerroa, maldan behera.
Baltzola Goikora etorritako Eibartarrak, gerra betean gaisotu ziren, gerrak gaisotuko zituen, edo gerrak gaisoaldia heriotzera eramanarazi zien. Bertan bizi ziren Arrillaga-Lizundia familiak, ardura galanta hartu behar izan zuen: hildakoen hobiraketa. Ez zen erraza izango, tropa frankistak etxe buruko tontorrean, hauen aurka, errepublikaren defentsarako miliziano eta gudariak ber bertan. Ez hara ez hona, baratzean hobiratzeko ardura hartu zuen. Patxi Kalzakorta eta Pedro Juaristi, Baltzola Beheko auzokideek lagundu zieten zeregin honetan; Patxi trebea zen arotz lanetan, Pedrok lagunduta, Joe Mari Arrillagari (Baltzola Goiko baserriko, aitona) lagundu zioten hobiraketa lanetan.
Gaur, Ahaztuen Oroimena 1936 elkarteak, testigantzei esker ikerketa abian jarri ondoren, Aranzadi Zientzia elkartekoak izan dira Baltzola Goikoan, gorpuzkinak lokalizatzeko ahaleginean. Baina ahaleginak ahalegin, ezin izan da hilotza lokalizatu. Memoria historikoak dituen erronken eta higaduren erakusle.
Lekukoek, irmo transmitizen dute, han bazela hobiraketa bat, baina denborak, urteen joanak, eta lurraren erabilera ezberdinek, esperotakoa desioan geratzera eramaten dute. Beste hark zioen bezala, Urak dakarrena urak daroa, lurrak emandakoa lurrean gelditzen da. Eta gu hemen, beti gu hemen.
Ahaztuen Oroimena 1936 